07-05/25
Bevrijdingsvuur bereikt Kleve
vuur van vrijheid verbindt Nederland en Duitsland
Het was een totaal onverwachte historische ontmoeting. Heidi de Ruiter en Bert Smulders van de Euregio Rijn-Waal namen in oktober deel aan een bijeenkomst van de cultuurcommissie van de stad Rees in het Koenraad Bosman Museum. De bijeenkomst stond in het teken van de samenwerking tussen steden in de regio Niederrhein en Nederland in het kader van de Hanze.
Tijdens de rondleiding door het museum waren ze positief verrast toen ze oog in oog kwamen te staan met het oudste document in het stadsarchief van Rees uit 1142, waarop de naam “Smithusen” te lezen was. Smithusen was in die tijd een zelfstandige, bloeiende marktplaats met een waterburcht op de plaats van het huidige Schmithausen, waar sinds 1993 de Euregio Rijn-Waal zetelt.
“In het document,” zegt Veit Veltzke, Hanzecommissaris van de stad Rees, “bevestigt aartsbisschop Arnold I van Keulen dat kooplieden die in Rees wonen het recht hebben om belastingvrij handel te drijven in Wesel, Xanten, Emmerich, Elten, Doetinchem en Smithusen en dat deze belastingvrije status ook geldt voor kooplieden uit deze plaatsen in Rees.”
“Wat dit document bijzonder interessant maakt,” vervolgt Veltzke, "is dat deze regeling in het document wordt toegeschreven aan een gewoonterecht uit de latere 11e eeuw: een bewijs van het aanzienlijke vroege economische belang van deze plaatsen en hun vroege marktnetwerken, waarin koopmansgroepen het heft in eigen handen namen. Een getuigenis van hun nog pré-burgerlijke onafhankelijkheid en een mijlpaal op weg naar een stad."
Tijdens de rondleiding in het Koenraad Bosman Museum bleek de grote belangstelling van de Euregiovertegenwoordigers voor deze onverwacht vroege vermelding van “Smithusen”. Reden genoeg voor de stad Rees om haar enthousiaste gasten te verblijden met een reproductie van dit document - het enige traceerbare originele document van dit vroege marktnetwerk. Het geschenk is nu overhandigd aan de Euregio Rijn-Waal. Andreas Kochs, secretaris, en Heidi de Ruiter, plv. secretaris, namen het geschenk enthousiast in ontvangst. "Het document getuigt van het feit dat ons huidige Duits-Nederlandse culturele gebied al sinds ongeveer 950 jaar bij elkaar hoort. We zijn blij dat we nu kunnen laten ervaren en lezen waar Haus Schmithausen en de Euregio Rijn-Waal vandaag de dag nog steeds voor staan," aldus Andreas Kochs.
Veit Veltzke bevestigt dit: "Rees was vroeger een belangrijk handelscentrum in de regio, niet alleen aan de Rijn, maar ook langs de IJssel tot aan het IJsselmeer. Mensen spraken hier ook dezelfde taal." Rees en Zutphen werken momenteel aan verschillende projecten over hun gedeelde geschiedenis met financiering van de Euregio Rijn-Waal.
Terwijl Rees, Xanten, Emmerich, Doetinchem en Wesel later stadsrechten kregen, zou de toenemende verzanding van de Rijnarm bij Smithusen de verdere ontwikkeling blokkeren. De Rijn tol die hier bestond werd ook verplaatst naar Emmerich in 1318: De Rijn als noodlot!
Foto:
Een oorkonde uit de 12e eeuw over “Smithusen” voor “Haus Schmithausen”, de zetel van de Euregio Rijn-Waal, met een verklarende plaquette erbij was een geschenk van de stad Rees. Hier: (vanaf links) Tina Oostendorp, stadsarchivaris van de stad Rees, Sebastian Hense, burgemeester van de stad Rees, Veit Veltzke, Hanzecommissaris van de stad Rees, Andreas Kochs, secretaris van de Euregio Rijn-Waal, en Heidi de Ruiter, plv. secretaris van de Euregio Rijn-Waal.